Dr Frank Bauwens
Er zijn meerdere redenen waarom patiënten op consultatie kunnen komen bij een cardioloog.
De meest voor de handliggende reden is de aanwezigheid van klachten. Pijn in de borstkas, ademnood, hartkloppingen, moeheid en futteloosheid zijn enkele voorbeelden.
Anderen komen voor een 'preventief onderzoek'. Ze hebben geen klachten maar maken zich zorgen of willen uitsluitsel (bv omdat er in de familie hartziekten voorkomen of omdat ze risicofactoren vertonen voor de ontwikkeling van hart-en vaatziekten). Een bijzondere vorm van preventief onderzoek is het sportcardiologisch onderzoek bij sporters. Plots overlijden tijdens het sporten, alhoewel zeldzaam, laat een sterke indruk na. Een dergelijk gebeuren gaat dan ook gepaard met heel wat media-aandacht. Niet te verwonderen dat sportlui (recreatieve sporters, amateurs, professionelen) en hun entourage vragen naar een goede screening.
Een derde reden om op consultatie te komen is voor het verkrijgen van een 'tweede opinie'. Dit gebeurt als maar vaker en misschien heeft dat te maken met de weinig genuanceerde informatie die patiënten op het internet kunnen vinden, informatie die dan meestal alleen maar aanleiding geeft tot onzekerheid.
Het cardiologisch onderzoek omvat meerdere aspecten. Naast onderzoek van het hart zelf wordt ook de toestand van de bloedvaten geëvalueerd. Nazicht van de bloeddruk is een derde luik.
Voor de ontwikkeling van hart -en vaatziekten zijn er heel wat risicofactoren gekend (naast hoge bloeddruk zijn er ook nog een hoog cholesterolgehalte, suikerziekte of diabetes en roken als belangrijkste, wijzigbare risicofactoren). Tijdens een cardiologisch onderzoek zullen die allemaal in kaart worden gebracht.
De meeste gegevens worden verkregen door een uitgebreide en gerichte ondervraging van de patiënt ('anamnese'), gevolgd door een grondig lichamelijk onderzoek. Pijnlose, risicoarme technische onderzoeken (electrocardiogram bij rust en bij inspanning, echografie van het hart, bloedonderzoek) kunnen vervolgens heel veel bijkomende informatie aan brengen ('niet-invasieve' onderzoeken).
Hieronder volgt een korte beschrijving van de niet-invasieve onderzoeken die in het Cardiologisch Centrum Prinsenbos kunnen worden uitgevoerd.
Het EKG of electrocardiogram detecteert de electrische activiteit van het hart en via apparatuur wordt deze neergeschreven op papier of weergegeven op een computermonitor. Er kunnen heel wat afwijkingen worden gedetecteerd zoals een doorgemaakt hartinfarct, een verdikte hartspier, ritmestoornissen,…
Voor het onderzoek zijn geen specifieke voorbereidingen nodig (overvloedige borstbeharing wordt best thuis verwijderd). Er zijn geen risico's aan verbonden.
Een bijzondere vorm van EKG is de langdurige EKG-monitoring, ook wel 'Holter' genoemd naar de uitvinder van de techniek. Hierbij wordt gedurende 24 tot 48u de electrische activiteit van het hart continu opgenomen. Hiervoor worden drie kleefelectroden op de borst aangebracht. Het registratietoestel is heel klein en wordt gedragen aan de riem. Met deze techniek zal men proberen ritmestoornissen op te sporen.
Voor het onderzoek zijn geen specifieke voorbereidingen nodig (overvloedige borstbeharing wordt best thuis verwijderd). Er zijn geen risico's aan verbonden.
Een echocardiografie brengt het hart in beeld met behulp van ultrasone geluidsgolven. Het is de meest frequent verrichte niet-invasieve beeldvorming van het hart. De patiënt moet zijn medicatie niet stoppen en hij moet niet nuchter zijn. Met ontbloot bovenlichaam gaat de patiënt op zijn linkerzijde op de onderzoekstafel liggen. In deze houding is het contact van het hart met de borstkas optimaal. Op de beelden zien we zowel de vorm en structuur van het hart, de pompfunctie van beide kamers en specifieke delen van de hartspier en de functie van de verschillende hartkleppen (zie filmpje).
Deze beelden stellen de arts in staat om zowel aangeboren als verworven hartafwijkingen op te sporen.
Voor het onderzoek zijn geen specifieke voorbereidingen nodig (overvloedige borstbeharing wordt best thuis verwijderd). Er zijn geen risico's aan verbonden.
Bij de inspanningstest wordt er een ECG gemaakt tijdens inspanning. De inspanning gebeurt meestal op een fiets ('hometrainer'), ook wel fietstest genoemd. Omdat veel hartziekten alleen bij extra belasting van het hart op het ECG zichtbaar worden, is het belangrijk dat de activiteit van het hart tijdens inspanning wordt onderzocht. Een voorbeeld is angina pectoris of pijn op de borst, een veel voorkomend symptoom van de coronaire slagaderziekte.
Voor het onderzoek zijn geen specifieke voorbereidingen nodig (overvloedige borstbeharing wordt best thuis verwijderd). Er bestaat een zeer laag risico op complicaties (ritmestoornissen, pijn op de borst).
Een bijzondere vorm van echografie is het duplexonderzoek van de halsslagaders. Men noemt dit het duplexonderzoek van de halsvaten of ‘carotiden’ omdat hierbij 2 soorten echografie worden gebruikt, in feite niet anders dan bij de echocardiografie. Voor de patiënt is dat van geen belang. Tijdens het onderzoek wordt ondermeer de wanddikte van de halsslagader gemeten. Een te dikke wand is immers een risicofactor voor hart-en vaataandoeningen. Vernauwingen van de carotiden die verantwoordelijk kunnen zijn voor een beroerte kunnen ook worden vastgesteld. In sommige gevallen kan dan een aangepaste behandeling een beroerte voorkomen.
Voor het onderzoek zijn geen specifieke voorbereidingen nodig. Er zijn geen risico's aan verbonden.
In het Cardiologisch Centrum kun je ook terecht voor controle van pacemakers. Pacemakers worden frequent ingeplant en regelmatige controle is aangewezen.Een goede afstelling van het toestel voorkomt niet alleen problemen maar bevordert ook de batterijoverleving. Gelukkig kan dit heel eenvoudig, zonder dat je als patiënt daar ook maar iets van voelt. Voor het onderzoek zijn geen specifieke voorbereidingen nodig. Er zijn geen risico's aan verbonden.
Een laatste, frequent toegepaste techniek is deze van de langdurige bloeddrukmeting (24 uur). Rond de bovenarm wordt een klassieke bloeddrukmanchet aangebracht die in verbinding staat met een kleine computer die aan een riem wordt gedragen. De computer zorgt voor inflatie en deflatie van de manchet (om de 30 minuten overdag, om de 60 min 's nachts) en hierbij wordt de gemeten bloeddruk in het geheugen opgeslagen. Deze metingen worden nadien opgevraagd en geanalyseerd. Deze bloeddrukmeting is heel betrouwbaar en laat toe het effect van een ingestelde therapie te beoordelen.
Voor het onderzoek zijn geen specifieke voorbereidingen nodig. Er zijn geen risico's aan verbonden.
Af en toe moet de patiënt verwezen worden naar een gespecialiseerd ziekenhuis voor een inwendig hartonderzoek (hartcatheterisatie, coronarografie). Dit zijn wat men noemt 'invasieve' onderzoeken. Via bloedvaten in de lies en/of arm worden buisjes (catheters) opgeschoven tot in het hart om er drukken te meten en de hartholtes en de kransslagaders te bekijken (inspuiten van een contraststof terwijl er met Röntgenstralen doorlicht wordt, alzo worden films gemaakt van de met contraststof gevulde hartholtes en kransslagaders). Soms worden via diezelfde bloedvaten electroden opgeschoven om in het hart electrische impulsen te kunnen registreren en geven. De bedoeling is om alzo ritmestoornissen op te sporen. Vervolgens kunnen dan via diezelfde bloedvaten behandelingen worden toegepast (plaatsen van 'stents' in de kransslagaders, doorbranden van electrische circuits in het hart om ritmestoornissen te behandelen). Alhoewel deze technieken zeer pijnarm zijn is er wel een groter risico dan met de niet-invasieve onderzoeken. Indien U zo een onderzoek/behandeling wordt aangeraden zal U niet alleen mondeling een grondige uitleg krijgen maar ook schriftelijk. U zal schriftelijk moeten bevestigen dat U de nodige uitleg hebt gekregen, dat U alles hebt begrepen en dat U akkoord gaat met het voorgestelde onderzoek of de voorgestelde behandeling.
De meeste van die onderzoeken zijn evenwel routineonderzoeken en gaan gepaard met een laag risico als ze worden uitgevoerd door ervaren artsen.